Miejsca doraźnego schronienia - modernizacja i adaptacja pomieszczeń

Organizacja MDS opisana jest w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 9 lipca 2025 r., które określa wymagania organizacyjne i techniczne dla miejsca doraźnego schronienia (MDS) — w tym obowiązek oceny faktycznego stanu technicznego obiektu, opracowania dokumentacji przystosowawczej oraz wymogi dotyczące konstrukcji i parametrów elementów (np. grubości i klasy betonu dla stropów i ścian) przydatnych do organizowania mds.

Etapy procedury diagnostycznej przygotowania MDS

• Zbierz i przeanalizuj dokumentację wykonawczą, protokoły odbioru oraz wszelkie zapisy o naprawach i modernizacjach (podstawa do porównań).

• Wykonaj wizję lokalną: inwentaryzacja uszkodzeń powierzchniowych, rys, odspojenia tynku, oznak korozji zbrojenia; wyznacz elementy krytyczne (stropy, belki, ściany nośne).

• Przeprowadź NDT przesiewowe na całej powierzchni krytycznych elementów: młotek odbiciowy (sklerometr), pomiary ultradźwiękowe prędkości fali, GPR do lokalizacji zbrojenia i pustek oraz termowizja dla wykrycia zawilgocenia.

• Na podstawie NDT wytypuj lokalizacje do poboru rdzeni; pobór rdzeni wykonaj zgodnie z normami i procedurami technicznymi, minimalnie 3 rdzenie na element krytyczny, więcej przy rozproszonej degradacji.

• Badania laboratoryjne rdzeni: próba ściskania do określenia fck in situ, pomiary gęstości, wilgotności i ocena składu/porowatości. Koreluj wyniki NDT z wynikami rdzeniowymi (kalibracja sklerometru/US) dla mapy stanu technicznego elementu.

Diagnostyka betonu przy organizacji MDS

• gdy planowane MDS ma być zlokalizowane w częściach budynku o podłodze zagłębionej (kondygnacje podziemne, garaże) lub pod strefą prognozowanego zagruzowania;

• gdy dokumentacja projektowa jest niepełna, brak jest pewnych danych o klasie betonu lub sposobie wykonania elementów;

• przy podejrzeniu uszkodzeń konstrukcji, przeciążeniach historycznych, korozji zbrojenia albo zmianie sposobu użytkowania (np. zwiększenie pojemności mds).

• aby potwierdzić nośność i stan konstrukcji (stropy, ściany, podpory) aby bezpiecznie użyć pomieszczeń jako miejsca doraźnego schronienia.

• kryterium decyzji: porównanie zmierzonej fck (rdzenie lub sklerometria) i stanu zbrojenia z wymaganiami rozporządzenia (np. stropy żelbetowe ≥ C25/30 i wymagane grubości) — jeśli niezgodność, zastosować ograniczenia pojemności lub środki wzmacniające.

  

Minimalny zestaw raportu diagnostycznego (co musi zawierać raport)

• Zakres prac, lokalizacje pomiarów i poboru rdzeni, protokoły badań NDT, wyniki badań rdzeniowych, wnioski o nośności (porównanie z wymaganiami rozporządzenia), rekomendacje: akceptacja / ograniczenie pojemności / wzmocnienia; projekt naprawczy jeśli wymagany.

Zakres badań diagnostycznych — rekomendowany program badania betonu i konstrukcji budynku

• Przegląd dokumentacji: projekty, protokoły odbiorowe, dokumentacja napraw i modernizacji, protokoły betonowania.

• Inspekcja wizualna i inwentaryzacja: powierzchniowe uszkodzenia, spękania, ślady korozji, odspojenia tynku.

• Badania nieniszczące (NDT) przesiewowe:

  • młotek odbiciowy (sklerometr) — mapa twardości powierzchni, identyfikacja stref podejrzanych, potwierdzenie klasy betonu

    • Badanie młotkiem schmidta

  • pomiary ultradźwiękowe — prędkość fali, lokalizacja nieciągłości i pustek;

    • Ultradźwiękowe badanie betonu

  • georadar (GPR) — lokalizacja zbrojenia, pustek i rozmiaru wad;

    • Badanie georadarem betonu

    • Skanowanie betonu i wykrywanie zbrojenia

  • termowizja — wykrycie zawilgoceń, odspojenia warstw.

• Wytypowanie i pobór rdzeni: lokalizacje wybrane na podstawie wyników NDT; liczba rdzeni zależna od rozkładu wyników i krytyczności elementu.

  

• Badania laboratoryjne rdzeni: przycięcie, sprawdzenie gęstości, zawartości wody, analiza składu, próba ściskania do określenia fck in situ.

• Badania dodatkowe: analiza stanu zbrojenia (korozja), badanie przyczepności powłok, analiza mikrostruktury i porowatości w razie potrzeby.

  •  Badanie przyczepności powłoki metodą PULL-OFF

Metody określania wytrzymałości i interpretacja wyników

• Metoda odniesienia: badanie wytrzymałości betonu z rdzeni pobranych z konstrukcji — wynik z rdzenia skalibrowany do warunków wykonania stanowi podstawę decyzji.

• Metody wspomagające: korelacja wyników NDT (sklerometr, ultradźwięki) z wynikami rdzeniowymi w celu rozbudowy mapy stanu technicznego elementu i ograniczenia liczby odwiertów.

• Kryteria przydatności: porównać zmierzoną fck z wymaganiami rozporządzenia i projektem (np. stropy w pomieszczeniach mds powinny odpowiadać klasie i grubości określonej w załączniku; tam strop żelbetowy wymaga klasy co najmniej C25/30 i minimalnych grubości zależnych od lokalizacji).

• Niepewności i margines bezpieczeństwa: uwzględnić degradację materiału, efekty wykonania i wiek konstrukcji; przy granicznych wynikach zaleca się rozszerzenie programu badań i konsultację projektanta konstrukcji.

Procedura praktyczna krok po kroku (schemat działania)

1. Zlecenie i plan badań (określenie celu: adaptacja/tymczasowe obciążenia/zwiększona pojemność).

   

2. Zebranie dokumentacji i wykonanie wizji lokalnej.

3. Przesiewowe Badania NDT betonu na całej powierzchni elementów krytycznych.

4. Wytypowanie punktów do poboru rdzeni (min. 3–5 na element krytyczny lub więcej przy rozproszonej degradacji).

5. Pobór rdzeni zgodnie z normami, transport i badania laboratoryjne.

6. Analiza wyników, korelacja NDT–rdzenie, ocena nośności i rekomendacje (wzmocnienia, podpory tymczasowe, ograniczenie pojemności mds).

7. Opracowanie raportu diagnostycznego i dokumentacji przystosowawczej niezbędnej dla terytorialnego organu ochrony ludności oraz inżyniera projektanta; raport zawiera wnioski o zgodności z wymogami rozporządzenia i proponowane prace adaptacyjne.

Przykładowe zalecenia naprawcze / działań korygujących

• jeżeli fck < wymagana wartość: wzmocnienie stropu (system podpór tymczasowych zgodnie z dokumentacją), wykonanie uzupełnień żelbetowych lub płyt nakładkowych;

• miejscowe naprawy betonu, oczyszczenie i zabezpieczenie zbrojenia, iniekcje żywicowe w przypadku rys strukturalnych;

• ograniczenie pojemności mds lub redystrybucja przestrzeni na czas napraw, aż do pełnej odbudowy nośności.

Dokumentacja, odpowiedzialność i akceptacja

• Raport diagnostyczny powinien zawierać: zakres prac, lokalizacje pomiarów, protokoły NDT, wyniki badań rdzeniowych, ocenę nośności, wnioski i zalecenia wykonawcze oraz projekt naprawczy (jeśli wymagany).

• Ostateczne zatwierdzenie mds i ewentualne nakazy przystosowania wynikają z decyzji terytorialnego organu ochrony ludności na podstawie dokumentacji i ekspertyz technicznych wymaganych przez rozporządzenie.

Określenie nośności stropu to proces szacowania maksymalnego obciążenia, jakie strop może bezpiecznie wytrzymać bez ulegania awarii. Faktyczna nośność stropu to kluczowy aspekt bezpieczeństwa budynków, mający wpływ na ich użytkowanie i stabilność.

Budowle obronne i schrony, okopy, punkty dowodzenia budowane w gruncie wykonane z zastosowaniem maty betonowej i innych geosyntetyków, typu geokraty komórkowe czy geotkaniny.

W świecie inżynierii lądowej i wojskowej, poszukiwanie efektywnych, trwałych i szybkich w realizacji rozwiązań zawsze było priorytetem. Maty betonowe, geokraty komórkowe i geotkaniny to nowoczesne materiały geosyntetyczne, które zrewolucjonizowały podejście do budowy struktur podziemnych, w tym budowli obronnych i schronów. Ich unikalne właściwości pozwalają na tworzenie konstrukcji odpornych na ekstremalne warunki, jednocześnie przyspieszając proces budowy i redukując koszty.

Organizacja miejsca doraźnego schronienia (mds) z uwzględnieniem wymogów technicznych, działań diagnostycznych dotyczących betonu oraz niezbędnych decyzji organizacyjno‑administracyjnych określona jest w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 9 lipca 2025 r.

Miejsca doraźnego schronienia (MDS) to obiekty infrastruktury bezpieczeństwa cywilnego, których celem jest ochrona ludności w sytuacjach zagrożenia. Polskie regulacje prawne określają dokładne standardy techniczne i poziomy ochrony dla tego typu obiektów.