Organizacja miejsca doraźnego schronienia MDS

Organizacja miejsca doraźnego schronienia (mds) z uwzględnieniem wymogów technicznych, działań diagnostycznych dotyczących betonu oraz niezbędnych decyzji organizacyjno‑administracyjnych określona jest w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 9 lipca 2025 r.

Kluczowe założenia i zakres odpowiedzialności

• Cel: przystosowanie istniejących pomieszczeń lub wykonanie wolnostojącego mds do krótkotrwałego przyjęcia ludności zgodnie z wymogami bezpieczeństwa.

• Kto decyduje: terytorialny organ ochrony ludności (gmina/powiat/wojewoda) wytypowuje obiekt, zleca ocenę stanu technicznego i zatwierdza dokumentację przystosowawczą.

• Dokumentacja obowiązkowa: ocena faktycznego stanu technicznego, ekspertyzy/oceny, dokumentacja przystosowawcza określająca prace konieczne do uzyskania zgodności z wymogami mds.

Kryteria wyboru obiektu i podstawowe wymagania

• Lokalizacja: nie dalej niż 500 m od miejsc stałego przebywania ludzi; poza strefami zalewowymi i grożącymi bezpośrednim zagruzowaniem (weryfikować lokalnie).

• Minimalna pojemność: możliwość schronienia co najmniej 15 osób (pojemność wyliczana na podstawie wolnej powierzchni: 1,5 m2/os.; 2,0 m2/os. dla osoby na wózku).

• Wykluczenia: obiekty przeznaczone do przechowywania dóbr kultury III kategorii oraz budynki w posiadaniu jednostek przewidzianych do militaryzacji.

• Warunki konstrukcyjne: stropy i ściany muszą odpowiadać wymogom konstrukcyjnym (np. żelbet stropu o klasie nie niższej niż C25/30 i zadeklarowanej minimalnej grubości zależnej od lokalizacji mds).

  • Potwierdzenie klasy betonu

Diagnostyka stanu konstrukcji — zakres i cele

• Cel badań: potwierdzenie nośności elementów konstrukcyjnych (stropy, belki, ściany), identyfikacja uszkodzeń oraz określenie konieczności wzmocnień/ograniczeń pojemności.

• Zakres prac diagnostycznych:

  • przegląd dokumentacji budowlanej i protokołów odbiorowych;

  • wizja lokalna i inwentaryzacja widocznych uszkodzeń;

  • badania NDT przesiewowe (sklerometr, pomiar ultradźwiękowy, GPR, termowizja);

    • Badanie młotkiem schmidta - badanie betonu in situ, w konstrukcji, bez pobierania próbek

    • Ultradźwiękowe badanie betonu

    • Skanowanie betonu i wykrywanie zbrojenia

    • Badanie georadarem betonu
      

  • pobór rdzeni betonowych do badań wytrzymałościowych (tam, gdzie NDT wskazuje niepewność);

  • ocena stanu zbrojenia (korozja, przekrycie) i elementów łączących.

• Główne kryteria oceny: porównanie zmierzonej wytrzymałości fck z wymaganiami projektowymi/rozporządzenia oraz ocena konstrukcji względem obciążeń wyjątkowych (np. zagruzowanie Aj).

Rekomendowany program badań betonu (szybki wzorzec)

• Etap I — NDT przesiewowe: sklerometr (mapa twardości), ultradźwięki (prędkość fali), GPR (układ zbrojenia, pustki), termowizja (zawilgocenia, odspojenia).

  • Badanie sklerometryczne betonu

• Etap II — wyznaczenie punktów poboru rdzeni: min. 3 rdzenie na krytyczny element (np. strop nad pomieszczeniem mds); przy rozproszonej degradacji 5–8 rdzeni.

• Etap III — badania laboratoryjne rdzeni: ściskanie, określenie gęstości, zawartości wody, analiza składu i ewentualne badania porowatości.

• Kalibracja: korelacja wyników NDT z wynikami rdzeni w celu rozszerzenia mapy stanu technicznego bez dalszych odwiertów.

• Terminologia i tolerancje: przy decyzjach używać wartości fck zmierzonych z rdzeni i uwzględnić współczynniki redukcyjne dla wieku i warunków dojrzewania.

Kryteria akceptacji i możliwe decyzje techniczne

• Jeżeli zmierzona wytrzymałość i stan konstrukcji ≥ wymagań projektowych/rozporządzenia: akceptacja użytkowania jako mds (ew. warunkowe z zaleceniami konserwacyjnymi).

• Jeżeli wyniki mieszczą się w pobliżu wymagań: ograniczyć pojemność mds / wprowadzić tymczasowy system podpór / zaplanować niezbędne naprawy i ponowną weryfikację.

• Jeżeli wytrzymałość istotnie niższa lub wykryte uszkodzenia zagrażają: nie przystosowywać; zaprojektować wzmocnienia (np. podpory, płyta nakładkowa, miejscowe zbrojenie) lub wytypować inne pomieszczenia.

Przykładowe środki wzmacniające i adaptacyjne

• System tymczasowych podpór stropu zgodnie z dokumentacją (ciężar pojedynczego elementu podpór ≤ 50 kg, rozstaw ≤ 2,5 m — jeśli wymagane przez rozporządzenie i dokumentację).

• Płyty nakładkowe żelbetowe lub stalowe; miejscowe zespolenia i iniekcje żywiczne na rysy.

• Zabezpieczenie i odtworzenie przekryć okiennych/otworów (osłony o zadanej grubości i współczynnikach redukcyjnych).

• Usunięcie wyposażenia palnego, przygotowanie miejsc do siedzenia i leżenia, przygotowanie dróg ewakuacyjnych i oznakowania.

Instalacje i wyposażenie schronu MDS (minimum techniczne)

• Woda pitna, odwodnienie/odbiór ścieków (dla mds >200 os. obowiązkowe instalacje sanitarne zgodnie z wymaganiami).

• Wentylacja zapewniająca utrzymanie O2 ≥ 18% i CO2 ≤ 2% przez co najmniej 48 h; wentylacja grawitacyjna dla wolnostojących mds (min. 3 m3/h na osobę).

• Zasilanie elektryczne i oświetlenie min. 50 lx na poziomie podłogi; ogrzewanie jeżeli przewidywane są niskie temperatury; odbiór komunikatów radiowych.

• Wyjścia ewakuacyjne: wymiary i liczba zgodne z pojemnością (szerokość drzwi i drogi ewakuacyjnej, wyjścia zapasowe poza strefą prognozowanego zagruzowania).

• Wyposażenie sanitarne: dla mds ≤200 os. dopuszczalne ustępy suche; dla >200 os. instalacja kanalizacyjna i przeliczenie urządzeń sanitarnych na 75 osób/umywalka i ustęp.

Procedury organizacyjne i wymogi administracyjne - schrony MDS

• Opracowanie dokumentacji przystosowawczej zawierającej: zakres prac technicznych, wykaz robót, projekt wzmacniania (jeśli konieczny), kosztorys i harmonogram.

• Zatwierdzenie dokumentacji przez właściwy organ ochrony ludności; umożliwić konsultacje z zarządcą obiektu.

• Oznakowanie mds międzynarodowym znakiem obrony cywilnej i napisem „MIEJSCE DORAŹNEGO SCHRONIENIA”.

• Utrzymanie drożności dojść i wyjść ewakuacyjnych; zabezpieczenie dostępu dla osób z niepełnosprawnościami.

Dokumentacja końcowa i odbiór

• Raport diagnostyczny zawierający: wizję lokalną, wyniki NDT, lokalizacje i wyniki badań rdzeniowych, ocenę nośności, zalecenia naprawcze, projekt wzmacniający (jeśli wymagany) oraz decyzję organu ochrony ludności.

• W przypadku wykonania robót przystosowawczych — protokół odbioru robót wraz z dokumentacją powykonawczą i deklaracją zgodności prac z projektem.

Mobilizacja - szybki start do organizacji schronów MDS

• Wytypuj obiekt i zbierz dokumentację budowlaną.

• Wykonaj wizję lokalną i mapę uszkodzeń.

  

• Przeprowadź przesiewowe badania NDT betonu  (sklerometr, ultradźwięki, GPR, termowizja).

• Wyznacz i pobierz rdzenie zgodnie z wynikami NDT.

• Przeanalizuj wyniki; porównaj z wymaganiami (m.in. minimalna klasa betonu stropów C25/30 tam, gdzie wymagana).

• Określ decyzję: akceptacja / ograniczenie pojemności / konieczność wzmocnień / wyłączenie.

• Opracuj dokumentację przystosowawczą i uzyskaj zatwierdzenie właściwego organu.

Organizacja MDS opisana jest w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 9 lipca 2025 r., które określa wymagania organizacyjne i techniczne dla miejsca doraźnego schronienia (MDS) — w tym obowiązek oceny faktycznego stanu technicznego obiektu, opracowania dokumentacji przystosowawczej oraz wymogi dotyczące konstrukcji i parametrów elementów (np. grubości i klasy betonu dla stropów i ścian) przydatnych do organizowania mds.

Budowle obronne i schrony, okopy, punkty dowodzenia budowane w gruncie wykonane z zastosowaniem maty betonowej i innych geosyntetyków, typu geokraty komórkowe czy geotkaniny.

W świecie inżynierii lądowej i wojskowej, poszukiwanie efektywnych, trwałych i szybkich w realizacji rozwiązań zawsze było priorytetem. Maty betonowe, geokraty komórkowe i geotkaniny to nowoczesne materiały geosyntetyczne, które zrewolucjonizowały podejście do budowy struktur podziemnych, w tym budowli obronnych i schronów. Ich unikalne właściwości pozwalają na tworzenie konstrukcji odpornych na ekstremalne warunki, jednocześnie przyspieszając proces budowy i redukując koszty.

Zorganizuj piwnicę jako prywatny schron dla rodziny i jednocześnie przygotuj ją tak, by spełniała wymogi MDS — zacznij od oceny konstrukcji i szczelności, zapewnij filtrowaną wentylację, zapasy na minimum 72 godziny oraz jasne procedury ewakuacji i zarządzania.