Układanie geomembrany

Układanie geomembrany to proces instalowania tego materiału na powierzchni gruntu w celu stworzenia szczelnej bariery chroniącej przed wyciekami i zanieczyszczeniami. Geomembrana to elastyczna membrana wykonana z różnych materiałów, takich jak HDPE (polietylen o dużej gęstości), PVC (polichlorek winylu) czy EPDM (terpolimer etylenu, propylenu i dienu).

Etapy układania geomembrany

• Przygotowanie powierzchni: Przed rozłożeniem geomembrany należy odpowiednio przygotować podłoże. Powinno być ono równe, zagęszczone i oczszczone z ostrych kamieni czy innych elementów, które mogłyby uszkodzić membranę. W razie potrzeby stosuje się warstwę separacyjną z geowłókniny, np. poliestrowej.
• Rozkładanie geomembrany: Arkusze geomembrany rozkłada się na przygotowanej powierzchni, dbając o równomierne rozłożenie i unikanie naprężeń. Sąsiednie arkusze układa się na zakład o szerokości zależnej od metody zgrzewania, zazwyczaj około 5 cm.
• Zgrzewanie geomembrany: Arkusze geomembrany łączy się ze sobą poprzez zgrzewanie, tworząc szczelne i trwałe połączenie. W przypadku geomembrany PEHD stosuje się metodę zgrzewania drutem (prętem) lub ekstrudowaną.
• Wykończenie: Po zakończeniu zgrzewania należy sprawdzić całą powierzchnię geomembrany pod kątem ewentualnych nieszczelności lub uszkodzeń.
• Testy szczelności geomembrany

Właściwe ułożenie i zgrzewanie geomembrany ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia szczelności i trwałości całej konstrukcji.

Usługi układania i zgrzewania geomembrany powinny być wykonywane przez wykwalifikowanych pracowników, z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu i narzędzi, z zachowaniem odpowiednich warunków atmosferycznych, np. temperatury powyżej 5°C i braku opadów.

Zastosowanie geomembrany

• Izolacje zbiorników wodnych i ochrona przed utratą wody
• Izolacje zbiorników na nieczystości, w tym składowisk odpadów
• Uszczelnienie zbiorników przemysłowych i technologicznych
• Układanie geomembrany na kwaterach składowiska odpadów
• Budowa stawów hodowlanych
• Budowa osadników wód opadowych
• Ułożenie geomembrany w zbiornikach retencyjnych szczelnych
• Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniami
• Budowa oczek wodnych
• Budowa wałów przeciwpowodziowych
• Izolacje dachów
• Izolacje fundamentów i piwnic
• Izolacje tarasów i balkonów

Rodzaje geomembran

Geomembrany to elastyczne membrany stosowane do uszczelniania powierzchni ziemi, wykonane z różnych materiałów, takich jak:

• PEHD (polietylen wysokiej gęstości): Najpopularniejszy rodzaj, odporny na uszkodzenia mechaniczne, temperatury i chemikalia, w tym substancje ropopochodne.
• PVC (polichlorek winylu): Elastyczny i odporny na promieniowanie UV, stosowany do uszczelniania zbiorników na wodę i ochrony przed nieagresywnymi cieczami.
• EPDM (terpolimer etylenu, propylenu i dienu)

Geomembrany stosuje się do:

• Izolacji zbiorników: Wody, nieczystości, przemysłowych, ppoż., retencyjnych, stawów hodowlanych, osadników wód opadowych.
• Ochrony wód gruntowych: Przed zanieczyszczeniami z wysypisk śmieci.
• Izolacji budynków: Dachów, dachów zielonych, fundamentów, piwnic, tarasów, balkonów.
• Izolacji budowli inżynierskich: Zapór, tuneli, elektrowni wodnych.
• Izolacji w rolnictwie i rekreacji: Stawów rybnych, basenów, oczek wodnych.

Przygotowanie podłoża i układanie geomembran

Przed ułożeniem geomembrany należy:

• Przygotować podłoże: Powinno być równe, oczyszczone i zagęszczone.
• Zabezpieczyć przed uszkodzeniami: Geomembranę chroni się warstwą geowłókniny, np. poliestrowej.
• Ułożyć geomembranę: Równomiernie i bez napięcia, na zakład minimum 1 m.

Techniki zgrzewania geomembrany

Zgrzewanie to kluczowy etap montażu geomembran, zapewniający szczelność izolacji. Stosuje się następujące metody:

• Zgrzewanie termiczne: Najpopularniejsza metoda, polegająca na podgrzaniu i stopieniu powierzchni geomembran.
• Zgrzewanie ultradźwiękowe: Wykorzystuje fale ultradźwiękowe do rozgrzania i sklejenia geomembran.
• Zgrzewanie gorącym powietrzem: Gorące powietrze topi powierzchnie geomembran, umożliwiając ich połączenie.
• Zgrzewanie z użyciem kleju: Klej nanosi się na powierzchnie geomembran, a następnie je skleja.
• Zgrzewanie ekstruzyjne

Normy i wytyczne

Do najważniejszych norm i instrukcji regulujących zgrzewanie geomembran należą:

• PN-EN 13493-1:2007: Geosyntetyki. Geomembrany z polietylenu o wysokiej gęstości. Część 1: Wymagania i metody badań.
• PN-EN 13493-2:2007: Geosyntetyki. Geomembrany z polietylenu o wysokiej gęstości. Część 2: Sposoby zgrzewania.
• PN-EN ISO 15874:2015: Geosyntetyki. Geomembrany z polietylenu o wysokiej gęstości. Metody badania spoin wykonanych przez zgrzewanie oporowe.
• Instrukcja ITB nr 265/2018: Projektowanie i wykonanie izolacji przeciwwodnych z geomembran HDPE.
• Instrukcja ITB ITB-2406-2012: "Geomembrany z tworzyw sztucznych do izolacji przeciwwodnej i przeciwwilgociowej"
• Instrukcja ITB ITB-2407-2012: "Geomembrany z tworzyw sztucznych do izolacji przeciwwodnej i przeciwwilgociowej - badania laboratoryjne"

Procedura wykonawcza i praktyczne wskazówki w zakresie kładania geomembrany

Poniższe wytyczne to kompletny, praktyczny schemat wykonywania izolacji z geomembrany (np. HDPE/PEHD, LLDPE, PVC, EPDM). Przygotowałem krok po kroku opis prac od przygotowania projektowego po odbiór i eksploatację.

1. Dobór materiału i założenia projektowe

• Wybierz typ geomembrany zgodnie z agresywnością środowiska, UV, temperaturą i obciążeniami (HDPE/PEHD dla chemicznej odporności i długowieczności; PVC/EPDM jeśli wymagana elastyczność).

• Określ grubość folii (typowo 0,5–2,5 mm dla HDPE; w zastosowaniach inżynierskich zwykle 1,5–2,0 mm).

• Zaplanuj pola robocze (szerokość zwojów, sposób układania, dostęp dla zgrzewaczy), spadki i odwodnienia, miejsca przyłączeń i przejść instalacyjnych.

• Przewidź listę detali: krawędzie przyścienne, pasy przy wpustach, obróbki narożników, łączenia z betonowymi elementami oraz sposób kotwienia/obsadzenia.

 

2. Przygotowanie podłoża

• Oczyść powierzchnię z kamieni, gałęzi, gałek ziemi, resztek paliw i zanieczyszczeń; usunąć ostre występy i korzenie.

• Wyrównaj podłoże, wykonaj podsypkę z drobnego, nieostrego kruszywa lub piasku (warstwa ochronna 20–50 mm) tam, gdzie wymagane; w miejscach nierównych zastosować geowłókninę separacyjną / ochronną.

• Zapewnij stałą i nośną powierzchnię; w miejscach z miękkim podłożem rozważyć płytę ochronną lub warstwę betonu/opaski.

• Odtwórz i upewnij się co do drożności istniejących odwodnień; zaplanuj zabudowę wpustów i przejść.

3. Logistyka i rozkład geomembrany

• Rozwiń zwoje równomiernie w kierunku przeciwnym do wiatru; układać bez naprężeń i z minimalnym fałdowaniem.

• Ustal kierunek i kolejność spawania zgodnie z wielkością arkuszy — łączenia w kierunku łatwym do kontroli i testowania.

• Zachowaj przewidziane zakłady: typowe zakładki mechaniczne/termiczne 50–150 mm (zależnie od materiału i metody łączenia) — stosować dokładnie parametry producenta.

4. Metody łączenia i zgrzewania

• Metody akceptowane: zgrzewanie gorącym klinem (hot‑wedge), zgrzewanie ekstrudowane, zgrzewanie gorącym powietrzem, spawanie elektrotermiczne (w przypadku taśm metalicznych) oraz — dla PVC/EPDM — klejenie zgodne z systemem.

• Zgrzewanie gorącym klinem (hot‑wedge): preferowana metoda dla HDPE — zapewnia ciągły, silny szew; wymaga wykwalifikowanego operatora i kalibracji sprzętu.

• Zgrzewanie ekstrudowane: masa spajająca wytłaczana w szczelinie zakładu — używane tam, gdzie grubość lub kształt utrudniają hot‑wedge.

• Klejenie/obetopienie dla PVC/EPDM: stosować środki i techniki rekomendowane przez producenta membrany.

• Unikać łączenia metodą „na zimno” bez potwierdzonej dopuszczalności.

 

5. Kontrola parametrów procesu i kwalifikacje wykonawcy

• Urządzenia zgrzewające muszą być sprawne i skalibrowane; prowadzić kartę parametrów zgrzewu (prędkość, temperatura, ciśnienie, siła docisku).

• Operatorzy powinni mieć uprawnienia i doświadczenie; wykonać próby kwalifikacyjne zgrzewów przed pracami produkcyjnymi.

• Prowadzić dokumentację wykonania szwów: numer szwu, lokalizacja, data, operator, parametry, wyniki testów kontrolnych.

6. Metody kontroli jakości i testy szwów

• Testy nieniszczące: kontrola wizualna, testy szczelności powietrzem (lekkie podciśnienie w kanale testowym), testy prądu wysokiej częstotliwości (spark testing) przy niektórych typach materiałów.

• Testy niszczące (losowe): próbki zgrzewów cięte i badane na zryw/odryw w laboratorium (np. ścinanie, zrywanie na odryw).

• Kontrole 100% tam, gdzie wymagane: testy liniowe przy naprawach newralgicznych (sonda powietrzna, vacuum box) oraz lokalne naprawy zgodnie z protokołem.

• Każdy wykryty nieszczelny szew naprawić natychmiast metodą zalecaną przez producenta i powtórzyć test.

7. Detale wykonawcze i obróbki przejść

• Obróbki przy wpustach i rurach: stosować kołnierze uszczelniające, taśmy uszczelniające i kołnierze z geomembrany; zrobić wzmocnienia i pasy wzmacniające.

• Krawędzie i kotwienie: podsadzić geomembranę w korytkach kotwiących (trenches) i zabezpieczyć ciężkim podsypem/obrzeżem betonowym; stosować listwy mocujące tam, gdzie przewidziano.

• Naroża i krawędzie: stosować kliny, pasy wzmacniające i dodatkowe zgrzewy; unikać ostrego zaginania folii poniżej minimalnego promienia gięcia.

• Przejścia dylatacyjne i pęknięcia: projektować separacje i taśmy mostkujące; przy dynamicznych obciążeniach stosować warstwy ochronne i elastyczne.

8. Ochrona geomembrany i zasypywanie

• Zabezpieczyć geomembranę geowłókniną ochronną lub warstwą piasku przed zasypaniem i uszkodzeniem przez ostre krawędzie kruszywa.

• Przy zasypywaniu stosować miękkie, nieostre kruszywo, warstwami; unikać ciężkich spadków i punktówowego uderzenia; nie dopuszczać ruchu ciężkich maszyn bez tymczasowych płyt ochronnych.

• W miejscach narażonych na ścieranie stosować płyty ochronne, betonowe opaski lub geotkaniny.

9. Postępowanie przy zastrzeżeniach i naprawach

• Naprawy wykonywać tylko po oczyszczeniu i osuszeniu miejsca; stosować identyczny system materiałowy (taśmy, pasy, spawy) jak oryginalny.

• W przypadku dużych uszkodzeń: wyciąć uszkodzony fragment i wykonać nową łatę z zachowaniem koniecznych zakładów i zgrzewów.

• Dokumentować każdą naprawę: lokalizacja, metoda, operator, wyniki testów po naprawie.

10. Odbiór, dokumentacja i eksploatacja

• Przy odbiorze złożyć protokoły: protokoły parametrów zgrzewów, wyniki testów, certyfikaty materiałów, zdjęcia robocze i rysunki z lokalizacją testów.

• Okresowa kontrola: wizualne przeglądy po instalacji i po ekstremalnych warunkach pogodowych; sprawdzanie kotwień i odwodnień.

• Zalecenia eksploatacyjne: unikać punktowego przeciążenia folii; przeprowadzać okresowe przeglądy i konserwację elementów towarzyszących (drenaż, odwodnienie, obróbki betonu).

Przykładowe SST

• Ukladanie-geomembrany_SST.pdf

Usługi zgrzewania folii, geomembrany i pokryć dachowych z PEHD, PVC, EPDM i innych materiałów wykonujemy na budowie na terenie całej Polski.